Negen bollentelers in het stroomgebied van de Drentsche Aa nemen actief maatregelen om te voorkomen dat gewasbeschermingsmiddelen in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen.

Het is ingewikkeld en duur om die middelen uit het water te zuiveren voor het maken van drinkwater. De telers kiezen allen bewust voor gebruik van minder risicovolle middelen. Ook zaaien ze op grote schaal Afrikaantjes, die schadelijke aaltjes in de bodem tegengaan. De aanpak is onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa, opgezet door waterschap Hunze en Aa’s, Waterbedrijf Groningen en de provincie Drenthe.

Voorkomen van uitspoeling

Eind juli waren de telers en de partijen uit het Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa te gast bij het bollenbedrijf Fernhout in Smilde. In het veld zagen ze hoe watermonsters genomen werden door het waterschap. Terwijl de medewerker van het waterschap de eerste metingen deed, deelde adviseur Weijnand Saathof van onderzoeksbureau HLB de resultaten van de bezoeken die hij heeft gebracht aan de telers. Saathof constateert dat iedereen al bezig is met maatregelen om uitspoeling van middelen naar het water te voorkomen, bijvoorbeeld door een brede strook onbeteeld te laten tussen het gewas en de sloot.

Meer duidelijkheid nodig

Volgens Wijnand Eleveld, één van de deelnemende bollentelers, is er meer duidelijkheid nodig waar de stoffen die in overschrijding worden aangetroffen vandaan komen. ‘Sommige stoffen gebruiken we alleen in het voorjaar. Als die in het najaar worden gemeten, komen ze dan van ons? Daar moet meer over bekend worden.’ Dit beaamt ook bollenteler Gert Veninga. Hij heeft informatie nodig om een goede beslissing te nemen. Gaat het alleen om incidenten of is er vaker een probleem?

De aanpak

Het Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa heeft als doel het water in de Drentsche Aa schoon te houden zodat er veilig drinkwater van gemaakt kan worden. Alle mensen die wonen en werken in het stroomgebied van de Drentsche Aa moeten hieraan hun steentje bijdragen, ook de bollentelers. Weijnand Saathof: ‘De meerwaarde van deze aanpak is dat de provincie Drenthe en het waterschap Hunze en Aa’s direct van de telers horen waar ze tegenaan lopen.’ Ook andersom, telers horen van ons welke middelen in het water voorkomen en tot overschrijdingen hebben geleid. Door nauw samen te werken en gezamenlijk een aanpak te bedenken verwachten we grote stappen te zetten in het verduurzamen van de bollenteelt.

Drie lijnen

In het bollenproject worden drie lijnen gekozen:

1. Preventie: bewust kiezen op welke percelen bollen geteeld worden, bijvoorbeeld niet vlak langs sloten of kwetsbare natuur;
2. Verminderen middelengebruik en keuze voor minder risicovolle middelen;
3. Voorkomen van middelen emissie naar het water via de bodem en de lucht. Bijvoorbeeld door slimme spuittechnieken of het voorkomen van waterafspoeling van het perceel.

Maatwerk en kennis delen

Het komende jaar gaan de telers, ondersteund door deskundigen van CLM Onderzoek en Advies en HLB, verdere stappen zetten. Alle telers hebben concrete plannen gemaakt. En allen kiezen voor minder schadelijke chemische middelen. De telers hebben ook hun leveranciers ingeschakeld om mee te denken over oplossingen en een voorstel ingediend voor onderzoek naar alternatieven. Sommige telers zetten bodemschimmels en compost in voor een gezondere bodem. Elke bollenteler krijgt maatwerk en persoonlijk advies; de boeren delen hun ervaringen; de meest effectieve maatregelen worden opgeschaald.

Resultaten

Verspreid door het hele gebied nemen het waterschap en het waterbedrijf monsters om de waterkwaliteit te meten. De resultaten van de eerste metingen worden halverwege september gepresenteerd.